بررسی تأثیر خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی بر ویژگی های کمی و کیفی آب های زیرزمینی (مطالعه موردی: دشت مرند)

منطقه موردمطالعه در این پژوهش، دشت مرند با مساحتی معادل 42/517 کیلومترمربعدر شمال غرب استان آذربایجان شرقی می باشد. در این پژوهش، دوره­های متوالی خشکسالی هواشناسی و هیدروژئولوژی با استفاده از شاخص خشکسالی spi و swi در شش بازه زمانی (6، 9، 12، 18، 24 و 48 ماهه) بررسی شد. بدین منظور، از متوسط بارش ماهانه هفت ایستگاه باران­سنجی در دوره آماری (91-1359)، داده­های مربوط به پارامتر­های کیفیت 70 حلقه چاه بهره­برداری و داده های ماهانه سطح آب 23 پیزومتر در دوره آماری (90-1380) استفاده شد. نتایج بررسی شاخص spi نشان داد که در سال 1386 خشکسالی شدید در منطقه اتفاق افتاده و تا سال­های پایانی مورد مطالعه، نیاز آبی منطقه تأمین نشده است. همچنین نتایج شاخص swi نمایانگر افزایش برداشت از سفره­های آب زیرزمینی برای جبران نیاز آبی دشت بوده و افت حدود سه متری آب زیرزمینی را به دنبال داشته است. همبستگی به­دست آمده به روش پیرسون بین خشکسالی هواشناسی و آب زیرزمینی در سطح یک درصد معنی­دار بوده و تأثیر پذیری منابع آبزیرزمینی را بایک تأخیر پنج ماهه نمایان می­سازد. ارزیابی کیفیت شیمیایی آب های زیرزمینی براساس شاخص­ های قابلیت هدایت الکتریکی (ec)، نسبت جذب سدیم (sar) و کلر (cl)، نشان داد که تغییر کیفیت آب در سطح وسیعی از دشت مرند در اثر افزایش سطح زیر کشت و همچنین افزایش برداشت صورت گرفته است. بر اساس نتایج به دست آمده از دیاگرام ویلکاکس مشخص شد که حدود 44 درصد مساحت آبهای زیرزمینی دشت در کلاس c1s4تا  c4s1 قرارگرفته و دارای کیفیت آب خیلی شور برای مصارف کشاورزی می­باشند.